Een verhaal van twee munten

De twee munten

De Schreeuw van de Griffioen is een historische roman die zich afspeelt in 57 vC, tijdens de Romeinse verovering van Keltisch België. Twee munten – een zilveren Romeinse denarius en een gouden Nervische stater – spelen in het verhaal een belangrijke rol. Ik had er graag afbeeldingen van op de achterflap gezet, of in de historische noot achteraan het boek, en wel tegenover elkaar zoals hieronder, om het conflict tussen Romeinen en Kelten te symboliseren.

Het zou leuk zijn geweest voor de lezer om zich, op het moment dat die munten in het boek worden beschreven, te realiseren dat er foto’s van op de achterkant van het boek staan. Helaas heeft geen van de numismatische organisaties die ik heb aangeschreven gereageerd op mijn verzoek om hun foto’s van deze munten te mogen gebruiken in het boek. Ik zal de munten dus hier tonen, voor wie het boek heeft gelezen en de munten eens in het echt wil zien, of voor wie gewoon geïnteresseerd is in oude munten

De zilveren Romeinse denarius

De eerste munt is deze zilveren Romeinse denarius uit 79 vC. Er bestaan veel varianten van; het moet dus een courante munt zijn geweest. Op de ene kant staat het hoofd van de godin Juno, op de andere een springende griffioen. Er is uiteraard een verband met de griffioen in de titel van het boek, al is dat verband een heel verhaal op zich. Onder de griffioen staat L. PAPI, oftewel Lucius Papius, één van de drie Romeinse munters (triumviri monetales) van het jaar 79 vC. Achter Juno en onder de griffioen staan symbolen die in elke variant verschillen: een hand, een sleutel, een vis, of nog tientallen andere dingen. Wat de symbolen in dit exemplaar moeten voorstellen durf ik niet zeggen. Triumvir monetales was overigens een weinig prestigieuze positie, typisch een startbaantje voor jonge patriciërs met politieke ambitie. Opmerkelijk, vind ik, aangezien ze hun naam wel op al de door hen uitgegeven munten mochten zetten, wat hen naambekendheid moet hebben opgeleverd doorheen het hele rijk.

Ik hoop mezelf deze munt ooit cadeau te doen; voor ~300 euro zou ik een exemplaar in redelijk goede staat moeten kunnen vinden. Het zou bijzonder zijn om een object te bezitten dat ook Malderik (het hoofdpersonage van het boek) in zijn bezit heeft, en dat ook voor hem veel betekenis heeft.

De gouden Nervische stater

De andere munt is een gouden Nervische stater. Op numismatische sites wordt deze geschat als zijnde geslagen tussen 60 en 50 vC, maar het lijkt me duidelijk dat het in 57 vC of ervóór moet zijn geweest, want de Nerviërs kunnen, gezien de gebeurtenissen van dat jaar, in de eerste periode erna niet in staat zijn geweest om gouden munten te slaan. Van na deze periode zijn overigens enkel nog bronzen Nervische munten bekend.

Wat meteen opvalt is de gelijkenis van de achterkant met die van de Romeinse munt. Hier staat er geen griffioen op maar een paard (duidelijker herkenbaar op andere exemplaren; hier ontbreken het hoofd en de hoeven), en er staat ook een naam op, in Latijnse letters. De Kelten hadden geen eigen alfabet, maar schrijven deden ze wel degelijk. Eerst gebruikten ze daarvoor het Griekse alfabet, later het Latijnse. Wie Viros was, en waarom zijn naam op de munten staat, is niet geweten. We kunnen daar natuurlijk wel over speculeren en dat heb ik dan ook gedaan – Viros is een van de Nervische personages in de roman.

Op de voorkant staat wat numismatici steevast “het Epsilonsymbool” noemen, omdat het een Griekse epsilon zou voorstellen. Dit symbool komt wel meer voor op Keltische munten. Ik weet niet meer juist hoe en waarom, maar tijdens mijn research ben ikzelf ervan overtuigd geraakt dat het eigenlijk om meervoudige maansymbolen gaat en helemaal niets met de Griekse epsilon te maken heeft. Ik hoop het daar ooit eens over te hebben met een specialist terzake.

Ook van deze munt zou ik wel een exemplaar willen bezitten, maar omdat ze zeldzamer zijn en van goud, kost een exemplaar in degelijke staat (exemplaren in goede staat bestaan niet meer) zo’n 2000 euro, en dat heb ik er niet voor over. Voor mijn Nervisch hoofdpersonage is een Nervische munt ook veel minder bijzonder dan die Romeinse munt met een griffioen erop.