Februari 2025

De Wens van Adens Gezant is helemaal de deur uit – zie mijn eerdere post daarover voor enkele beschouwingen. Vanaf nu is de blik alweer op volgende projecten gericht. Ik heb me deze voorbije maand met twee daarvan bezig gehouden.

Ten eerste heb ik doorheen de maand veel gewerkt aan de outline voor het eerste boek van de scifi trilogie die ik samen met Danny Talboom wil schrijven. Het bleek een zware taak om de massa ideeën om te zetten in hoofdstukken en scenes. De eerste tien en de laatste drie hoofdstukken zijn nu uitgelijnd, maar daartussen liggen nog een hoop losse elementen te wachten om structuur te krijgen. Dit verhaal heeft al veel research gevraagd, o.a. rond DNA, retrovirussen, degeneratieve ziekten en neutrinos, en er zal nog véél meer nodig zijn om de scenes geloofwaardig neer te zetten.

Ten tweede iets heel anders. Het is altijd de bedoeling geweest om De Verloren Stammen van Aden vroeg of laat naar het Engels te vertalen, maar het moet wel om een kwalitatieve vertaling gaan met Engels proza dat niet te onderscheiden valt van dat van een Engelstalige auteur. In vertalingen die Nederlandstalige auteurs zelf maken, of door een Nederlandstalige vertaler laten doen, bespeur ik altijd veel Nederengels, en dat wil ik vermijden.

Ik dacht dus altijd dat ik een goede Engelstalige vertaler zou moeten betalen, en was ook van plan dat minstens voor De Schreeuw van de Griffioen te doen, ook al zou me dat minstens 10.000€ gaan kosten. Sinds chatGPT3 houd ik echter een oog op AIs als mogelijk alternatief. Ik heb de voorbije jaren meermaals stukjes laten vertalen door verschillende LLMs, en stelde telkens vast dat het proza op zich meestal van goed niveau was, maar dat de vertaling nooit precies genoeg was. Een LLM inschakelen als vertaler is dus geen optie, maar een LLM gebruiken als hulpmiddel bij een eigen vertaling wel.

Midden februari begon ik op impuls weer eens een vertaling te maken met behulp van AI, en deze keer heb ik doorgebeten en hard doorgewerkt om een zo goed mogelijke vertaling te maken van de proloog en de eerste drie hoofdstukken van De Schreeuw van de Griffioen . Dit heeft me zo’n 12 dagen intensieve arbeid gekost, om een kleine 10.000 woorden te vertalen. Het resultaat heb ik laten nalezen door Engelstalige vrienden, met als uitleg dat ik een vertaler bij wijze van proef een stuk van m’n boek heb laten vertalen, en dat ik nu twijfel of ik verder zou gaan met deze vertaler, dan wel een andere/betere wil zoeken – dit om een objectieve mening van hen te krijgen. De feedback was unaniem dat ik een goede vertaler heb gevonden en dat er zo goed als niets aan het proza aan te merken valt.

Ik ben nu dus in de situatie dat ik zelf een kwalitatieve vertaling van m’n werk kan maken, maar het is wel een héél arbeidsintensief proces. De hele Schreeuw vertalen zou me vier à vijf maanden kosten denk ik, en ik zou er tureluurs van worden omdat het zo intens is.

Dit is hoe ik te werk ben gegaan (maar m’n proces ontwikkelt zich nog). Ik had drie vensters naast elkaar: links chatGPT, in het midden Word, rechts Gemini. Ik werkte paragraaf per paragraaf, en liet van elke paragraaf vijf vertalingen maken door chatGPT en vijf door Gemini, telkens met de instructie om licht te variëren. Uit deze tien vertalingen stelde ik dan zelf één vertaling van de paragraaf samen, de zinsdelen uit verschillende vertalingen samenvoegend naargelang mijn gevoel van wat goed klonk en wat het beste het origineel weergaf. Soms was ik over geen enkel voorstel tevreden en vroeg ik om meer opties, of probeerde ik ook eens in Claude. Dit werk kostte me ongeveer een kwartier per paragraaf.

Zo maakte ik mijn eerste vertaling. Daar heb ik dan nog eens twee volledige redactierondes op gedaan, weer met behulp van AI’s. Deze keer liet ik hen telkens ongeveer een bladzijde nakijken, met de vraag fouten aan te duiden en verbeteringen te suggereren. Ik deed hier ook zelf veel ingrepen om het proza lichter of vloeiender te maken. Op stukjes van het eindresultaat heb ik Grammarly en Pro Writing Aid losgelaten, maar die hadden niets nuttigs meer op te merken.

Nu ik de mogelijkheid heb, is de verleiding dus groot om een volledige vertaling te maken, maar ik heb ook veel zin om aan “De Schaduw van de Mensenzoon”, het volgende deel van De Verloren Stammen van Aden, te beginnen werken. Ik dacht even om af en toe een hoofdstuk te vertalen, maar toen ik na enkele dagen aan hoofdstuk 4 begon, bleek het heel moeilijk om weer in de mindset te geraken – het vereist echt wel een bijzondere focus. Dus ik weet nog niet wat ik ga doen. Sowieso moet ik eerst nog al die klussen in mijn huis doen 🙂